Bảo hiểm y tế là gì? Hệ thống bảo hiểm khác nhau giữa nhân viên công ty và người làm việc tự do

Khi đến các cơ quan y tế ở Nhật, nhiều người sẽ trình thẻ bảo hiểm. Đây là một chế độ công, giúp giảm bớt gánh nặng chi phí y tế cho người dân, dựa trên Hệ thống bảo hiểm y tế (健康保険制度). Tại Nhật, mọi người phải đăng ký cư trú không phân biệt quốc tịch, đều có nghĩa vụ phải tham gia một trong các loại bảo hiểm y tế công.

Tuy nhiên, không ít người Việt Nam đang sống tại Nhật không tham gia bảo hiểm hoặc chưa hiểu rõ về hệ thống này. Đặc biệt, hệ thống bảo hiểm mà nhân viên công ty và người làm việc tự do tham gia là khác nhau, kéo theo cách tính phí và thủ tục cũng có sự thay đổi.

Bài viết này sẽ giải thích những kiến thức cơ bản về hệ thống bảo hiểm y tế ở Nhật, cùng với sự khác biệt giữa nhân viên công ty và người làm việc tự do.

Hai loại bảo hiểm y tế: Bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm y tế quốc dân

Hệ thống bảo hiểm y tế của Nhật Bản chủ yếu được ch---------------

ia thành hai loại:

• Bảo hiểm xã hội 社会保険 (Bảo hiểm y tế - 健康保険): Dành cho nhân viên công ty, viên chức nhà nước, v.v. Việc tham gia được thực hiện tự động thông qua công ty.
• Bảo hiểm y tế quốc dân - 国民健康保険: Dành cho người làm việc tự do, lao động tự do (freelancer), người thất nghiệp, v.v. Người tham gia cần tự đăng ký tại các cơ quan hành chính địa phương (quận/huyện/thị trấn/thành phố).

---------------

Bảo hiểm xã hội 社会保険 (Dành cho nhân viên công ty, viên chức nhà nước)

Những người được các công ty, cơ quan tuyển dụng sẽ tham gia Bảo hiểm xã hội. Phí bảo hiểm sẽ được trừ trực tiếp từ tiền lương hàng tháng, và công ty sẽ chi trả một nửa số đó. Ngoài ra, người tham gia có thể thêm vợ/chồng hoặc con cái vào diện "người phụ thuộc" và sẽ không phải đóng thêm phí bảo hiểm nếu đáp ứng đủ điều kiện.

Hệ thống này cũng có các chế độ hỗ trợ thu nhập như trợ cấp thai sản (出産手当金) và trợ cấp ốm đau (傷病手当金). Sau khi nghỉ việc, bạn vẫn có thể tiếp tục tham gia bảo hiểm tối đa 2 năm thông qua "Chế độ người được bảo hiểm tự nguyện tiếp tục (任意継続被保険者制度)".

---------------

Bảo hiểm y tế quốc dân 国民健康保険 (Dành cho người làm việc tự do, freelancer, người thất nghiệp)

Những người không thuộc biên chế công ty sẽ tham gia Bảo hiểm y tế quốc dân thông qua chính quyền địa phương. Đối tượng bao gồm những người đã kết thúc chương trình thực tập sinh kỹ năng, người tự kinh doanh (như mở nhà hàng), hoặc người đã nghỉ hưu, v.v.

Về nguyên tắc, bất kỳ ai có đăng ký cư trú đều có thể tham gia Bảo hiểm y tế quốc dân. Hệ thống này có "Chế độ giảm phí (減免制度)" tùy thuộc vào thu nhập của người tham gia. Đồng thời, người tham gia cũng có thể hưởng các quyền lợi y tế tương tự như Bảo hiểm xã hội, ví dụ như Chế độ hỗ trợ chi phí y tế cao (高額療養費制度) và Trợ cấp một lần khi sinh con (出産育児一時金).

---------------

Điều gì xảy ra nếu không có thẻ bảo hiểm?

Nếu không tham gia bảo hiểm y tế, bạn sẽ phải tự chi trả toàn bộ chi phí y tế (100%).

Ví dụ:

• Khám và mua thuốc cảm 10.000 yên → Nếu có bảo hiểm, bạn chỉ phải trả khoảng 3.000 yên.
• Chi phí nằm viện và phẫu thuật 300.000 yên → Nếu tham gia bảo hiểm, bạn có thể chỉ phải trả khoảng 90.000 yên (khi áp dụng Chế độ hỗ trợ chi phí y tế cao 高額療養費制度).

Nếu không tham gia bảo hiểm mà vẫn đi khám bệnh, bạn có thể phải chi trả lên đến hàng trăm ngàn yên. Do đó, việc tham gia bảo hiểm là vô cùng quan trọng.

---------------

Thủ tục đăng ký bảo hiểm ở đâu?

• Nhân viên công ty 会社員 (nhân viên chính thức 正社員, nhân viên hợp đồng 契約社員): Công ty sẽ làm thủ tục (tự động tham gia).
• Lao động bán thời gian (part-time, arubaito): Nơi làm việc sẽ làm thủ tục (nếu đủ điều kiện).
• Người làm việc tự do, freelancer, thất nghiệp: Tự làm thủ tục tại quầy Bảo hiểm y tế quốc dân của chính quyền địa phương (quận/huyện/thị trấn/thành phố).
• Đã nghỉ việc: Phải chuyển sang Bảo hiểm y tế quốc dân trong vòng 14 ngày kể từ khi nghỉ việc.

---------------

Tổng kết

Tất cả những người có đăng ký cư trú tại Nhật Bản đều phải tham gia một trong hai loại bảo hiểm là Bảo hiểm xã hội hoặc Bảo hiểm y tế quốc dân. Người làm việc tại công ty sẽ tham gia Bảo hiểm xã hội thông qua công ty, còn những người khác sẽ tự tham gia Bảo hiểm y tế quốc dân.

Việc tham gia bảo hiểm y tế sẽ giúp giảm đáng kể gánh nặng chi phí y tế, giúp bạn an tâm hơn khi cần điều trị y tế, nhập viện hoặc đối phó với những căn bệnh hiểm nghèo.

---------------

Liên kết thông tin chính thức:

• Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản | Tổng quan về hệ thống bảo hiểm y tế https://x.gd/SsbWd
• Hiệp hội Bảo hiểm Y tế Quốc gia (Kyokai Kenpo) | Cơ chế hoạt động của bảo hiểm y tế https://x.gd/65dyR
• Quận Shinjuku | Hướng dẫn tham gia Bảo hiểm y tế quốc dân (Ví dụ từ một chính quyền địa phương) https://x.gd/Sdriq

---------------

Hỗ trợ bằng tiếng Việt

Nếu bạn cảm thấy lo lắng về việc tham gia bảo hiểm y tế hoặc các chế độ y tế, hãy sử dụng dịch vụ của HICO. Bạn có thể nhận được hỗ trợ phiên dịch y tế, tư vấn về chế độ và hỗ trợ đặt lịch hẹn khám bệnh bằng tiếng Việt.

Người viết: 

Người Nhật gốc Việt đang làm việc tại một tổ chức tài chính nước ngoài 

(Có các bằng cấp về lập kế hoạch tài chính và luật hành chính) 

Truyền tải kiến thức về bảo hiểm và hành chính một cách dễ hiểu.