18 ĐIỀU BỆNH NHÂN VÀ NGƯỜI TRONG GIA ĐÌNH CẦN BIẾT ĐỂ TRÁNH RỦI RO SAI SÓT TRONG ĐIỀU TRỊ

Những điều sau thực sự rất hữu ích để chính bạn và người thân của bạn giảm thiểu được những sai sót không mong muốn trong quá trình khám, chữa bệnh tại cơ quan y tế. Bằng những kiến thức cơ bản dưới đây, chúng ta tự tin và nắm rõ hơn về tình trạng bệnh, sức khoẻ của mình để cùng với nhân viên y tế bảo vệ sức khoẻ chúng ta một cách tốt và an toàn nhất.

1. Không bỏ qua những điều chưa hiểu:

• Nếu có điều gì chưa hiểu, hãy hỏi bác sĩ hoặc y tá.
• Nếu muốn được người chịu trách nhiệm của khoa bạn đang thăm khám, hãy nói rõ điều đó với bác sĩ hoặc y tá, hoặc nhân viên ở quầy tiếp nhận.
• Khi được khám và được khuyên làm xét nghiệm, bạn cần nhớ và liệt kê đủ các xét nghiệm như thử máu, chụp X-quang, CT, siêu âm...để yêu cầu bác sĩ cho nhận xét đầy đủ các xét nghiệm đã làm.

2. Nên có từ hai người trở lên khi nghe bác sĩ giải thích:

• Khi bác sĩ giải thích, tốt nhất không nên nghe một mình mà hãy cùng người thân nghe.
• Gia đình cũng nên tránh việc các thành viên trong gia đình đến vào những thời điểm khác nhau và yêu cầu nhân viên y tế giải thích riêng rẽ.
• Nếu muốn được bác sĩ chủ trị giải thích kỹ, hãy thảo luận với gia đình và thông báo thời gian mong muốn gặp bác sĩ đó cho y tá. Y tá sẽ sắp xếp lịch hẹn với bác sĩ.
• Bác sĩ giải thích thường là bác sĩ chủ trị của bạn, nhưng trong trường hợp khẩn cấp, bác sĩ nào trong tập thể khoa đó cũng có thể sẽ đảm nhận việc giải thích.

3. Viết sẵn các câu hỏi ra giấy và đưa cho bác sĩ:

• Hãy viết sẵn những điều muốn hỏi ra giấy và đưa cho bác sĩ khi họ giải thích.
• Có những bệnh nhân quên hỏi hoặc ngại không dám hỏi trong lúc nghe giải thích. Ghi sẵn câu hỏi sẽ giúp bạn không bỏ sót thông tin quan trọng.

4. Thể hiện rõ ràng ý muốn và nguyện vọng của mình:

• Nếu có nguyện vọng về truyền máu, vấn đề tôn giáo, ăn kiêng, … hãy trình bày rõ ràng nguyện vọng cuả bạn.
• Trong cấp cứu, cứu sống tính mạng là ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, nếu người bệnh có ý chí rõ ràng và hợp lệ, bệnh viện sẽ tôn trọng trong phạm vi có thể. Nếu người bệnh không thể đưa ra ý chí, bệnh viện sẽ hỏi ý kiến gia đình.

5. Yêu cầu bác sĩ cho xem ảnh, hình vẽ, mô hình để dễ hiểu hơn:

• Cấu tạo và chức năng của các cơ quan trong cơ thể rất phức tạp. Hãy nhờ bác sĩ giải thích bằng hình ảnh, sơ đồ, mô hình để dễ hiểu hơn.

6. Ý kiến y tế thứ hai (Second Opinion):

• Nếu muốn tham khảo ý kiến bác sĩ từ bệnh viện khác, hãy nói với bác sĩ khám cho bạn hoặc y tá phụ trách.
• Bệnh viện sẽ giới thiệu bạn đến các bệnh viện có bác sĩ chuyên môn về khoa đó.

7. Nếu người thân làm trong ngành y:

• Nếu có người thân làm trong ngành y, bạn cũng có thể xin tư vấn từ họ, xin ý kiến từ góc độ chuyên môn; Lưu ý văn hoá điều trị của 02 nước là khác nhau, nhưng quyền quyết định điều trị hay không là ở bệnh nhân. Nếu muốn chuyển viện khi đang nằm viện, bạn cũng hãy thử trao đổi với bác sĩ chủ trị.

8. Phòng tránh tai nạn trong khi xét nghiệm và điều trị:

• Nếu có điều gì không rõ trong quá trình xét nghiệm hay điều trị, hãy hỏi bác sĩ hoặc y tá.
• Phác đồ điều trị được thống nhất theo quy chuẩn quốc gia, theo các hướng dẫn y khoa trong nước và quốc tế.
• Điều trị sẽ theo tiêu chuẩn cộng thêm các phương pháp phù hợp với tình trạng từng bệnh nhân và khả năng thực hiện tại bệnh viện.
• Hãy hỏi bác sĩ xem phương pháp nào là tốt nhất với tình trạng hiện tại của bạn. Nếu bác sĩ cho nhiều lời khuyên, bạn có thể hỏi thêm ý kiến của gia đình hoặc tự quyết định.

9. Ngăn ngừa nhầm tên, sai thuốc, sai bên (Trái/phải), sai vị trí:

• Hãy cố gắng tự mình nêu họ và tên, ngày tháng năm sinh trước bất kỳ xét nghiệm, nghe đọc kết quả, khám, nghe hướng điều trị...
• Kiểm tra xem thuốc truyền hay thuốc uống có ghi đúng tên mình không.
• Trước ngày phẫu thuật càng cần kiểm tra kỹ về thông tin thuốc, thuốc truyền, tên bệnh nhân, phương pháp mổ...
• Với bệnh nhân có thể bị rối loạn ý thức, mất ngôn ngữ, bệnh viện có biện pháp phòng ngừa rủi ro theo quy trình nội bộ.
• Mọi bệnh nhân sẽ được đeo vòng tay nhận diện.
• Phẫu thuật bên nào (Trái hay phải), phẫu thuật ở đâu: Bạn cần biết rõ để xác nhận với nhân viên y tế.
• Thông tin thuốc tiêm, truyền, uống được nhập liệu thống nhất qua máy tính.

10. Phòng tránh tai nạn truyền máu:

• Hãy tự xác nhận nhóm máu và họ tên của mình càng nhiều càng tốt.
• Nếu có điều gì khiến bạn lo lắng, không rõ ràng, hoặc cảm thấy không khỏe trước hay sau khi truyền máu, hãy báo ngay cho bác sĩ hoặc y tá.
• Nhân viên y tế sẽ thực hiện các biện pháp phòng tránh theo “Hướng dẫn phòng ngừa tai nạn” nội bộ.

11. Phòng tránh té ngã, ngã khỏi giường:

• Nếu bệnh nhân có nguy cơ té ngã hoặc ngã khỏi giường, bệnh viện sẽ thông báo và cần sự hợp tác của gia đình.
• Gia đình nên ở bên cạnh bệnh nhân càng nhiều càng tốt.
• Tùy trường hợp, bệnh viện sẽ áp dụng các biện pháp như thay đổi giường, thay đổi ghế, dùng thuốc, hoặc sử dụng các biện pháp kiềm chế, kiểm soát cơ thể theo quy định.
• Nếu có nguy cơ cao hoặc sự cố xảy ra, bệnh viện sẽ gửi “Giấy quản lý rủi ro” cho gia đình.

12. Hiểu rõ đặc điểm của từng khu bệnh:

• Hãy biết rõ bản thân mình đang nằm ở khu bệnh nào và thông báo đúng tên khu bệnh cho người thân khi đến thăm.
• Hiểu rõ chức năng của khu bệnh cũng rất quan trọng. Ví dụ: ICU là phòng chăm sóc tích cực, HCU là phòng chăm sóc cao độ, Byoto病棟 là khu nội trú.
• Nếu khách đến thăm đi nhầm khu bệnh, nhân viên y tế sẽ phải mất thời gian tìm bệnh nhân, dẫn đến tăng nguy cơ và ảnh hưởng đến các bệnh nhân khác.

13. Tuân thủ giờ thăm bệnh và người được phép thăm:

• Ngoại trừ những trường hợp đặc biệt cần có người thân bên cạnh,  bạn nên nhắc gia đình tuân thủ thời gian thăm bệnh.
• Người không cần thiết nên hạn chế thăm bệnh.
• Mỗi khu nội trú có thời gian thăm bệnh khác nhau. Ngoài giờ thăm bệnh, bệnh viện sẽ tiến hành kiểm tra, điều trị, chăm sóc...
• Nếu có quá nhiều người đến thăm không cần thiết, nhân viên y tế sẽ phải mất thời gian tiếp đón, ảnh hưởng đến việc chăm sóc bệnh nhân.

14. Thời gian khám bệnh và cách tận dụng hiệu quả:

• Trong giờ khám, bạn có thể hỏi bác sĩ những điều đơn giản mà không cần hẹn trước.
• Đây cũng là thời điểm phù hợp để trao đổi ngắn gọn về lịch xét nghiệm, phẫu thuật, chuyển viện, xuất viện...

15. Khi muốn khám thêm chuyên khoa khác trong bệnh viện:

• Nếu muốn được khám thêm ở khoa khác trong bệnh viện, xin cứ báo với bác sĩ hoặc y tá.
• Bác sĩ điều trị chính sẽ phụ trách làm thủ tục yêu cầu khám chuyên khoa khác.

16. Khi cảm thấy lo lắng, đau đớn hoặc khó chịu

• Nếu có bất kỳ lo lắng, đau đớn hoặc khó chịu nào, hãy báo ngay cho bác sĩ hoặc y tá.
• Bệnh viện sẽ cố gắng hết sức để giảm bớt lo lắng và đau đớn, nhưng cũng có giới hạn về liều lượng thuốc và đôi khi không thể dùng thuốc tùy vào tình trạng bệnh lý.

17. Phòng ngừa nhiễm khuẩn trong bệnh viện:

• Gia đình khi vào thăm nên rửa tay và tuân thủ kỹ thuật mang áo choàng nếu cần. Nhân viên y tá sẽ hướng dẫn chi tiết.
• Tránh đưa trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ đến thăm bệnh (Đặc biệt là bé còn bú mẹ, nhiều nơi không cho trẻ dưới 06 tuổi vào viện thăm).
• Nhiễm khuẩn trong viện thường lây lan qua nhân viên y tế. Bệnh viện có sẵn hướng dẫn phòng tránh nhiễm khuẩn nội bộ.
• Bệnh viện có nhiều bệnh nhân mang mầm bệnh, và có cả những bệnh nhân nặng, sức đề kháng yếu, rất dễ bị lây nhiễm.

18. Khi thấy khó chia sẻ với bác sĩ hoặc y tá:

• Nếu bạn thấy khó tâm sự hoặc chia sẻ với bác sĩ/y tá, hãy đến Phòng Tư vấn Phúc lợi Y tế và gặp nhân viên công tác xã hội y tế (Medical Social Worker).
• Đây là những chuyên viên có trình độ, chuyên hỗ trợ tư vấn cho bệnh nhân và gia đình.
• Bạn có thể đến phòng tư vấn trực tiếp, hoặc nhờ bác sĩ giới thiệu đến đó.

✅ Tóm lại, để chính bản thân bệnh nhân là chúng ta tránh được các sai sót trong khám và điều trị tại cơ sở y tế, chúng ta cần lưu ý:

1. Tự xưng tên đầy đủ (Họ và tên), ngày tháng năm sinh:
2. Kiểm tra kỹ thuốc và cách sử dụng:
3. • Xác nhận lại tên thuốc, liều lượng, cách dùng có đúng theo chỉ định bác sĩ không.
   • Nếu có điểm nào không hiểu, đừng ngần ngại hỏi bác sĩ hoặc y tá cho đến khi rõ ràng.
   • Với thuốc uống, nếu thuốc được đóng gói sẵn (Mỗi lần dùng), vẫn nên kiểm tra kỹ.
3. Kiểm tra khi truyền dịch hay tiêm:
4. • Trước khi truyền hoặc tiêm, hãy kiểm tra tên mình trên nhãn lọ thuốc hoặc chai truyền.
   • Quan sát nhân viên y tế có xác nhận đúng tên bệnh nhân không trước khi tiêm.
   • Nếu cảm thấy không chắc chắn, hãy chủ động hỏi lại.
4. Khi truyền máu:
5. • Kiểm tra kỹ nhóm máu và họ tên của mình trước khi truyền.
   • Nếu sau khi truyền thấy bất thường về sức khỏe, cần thông báo ngay cho bác sĩ hoặc y tá.

HICO hi vọng với 18 lưu ý trên sẽ cùng bạn và gia đình bảo vệ sức khoẻ của bản thân một cách tốt nhất.